Blog ortodontystyczny

Wady zgryzu to wszystkie dysfunkcje budowy zębów i ich wzajemnego położenia. Istnieją czynniki genetyczne warunkujące ich pojawienie się, niemniej najczęściej są efektem złych nawyków w dzieciństwie.

Do czynników genetycznych (wrodzonych) odpowiedzialnych za pojawienie się wad zgryzu zalicza się dziedziczenie skłonności do wielkości zębów oraz ułożenia i budowy kości szczęk. Czynniki te stanowią jednak wyłącznie niewielką część przyszłych wad zgryzu. Pozostałe wady zgryzu są efektem szkodliwych nawyków, takich jak ssanie palca, zgrzytanie zębami, zbyt długie ssanie smoczka, używanie butelki ze smoczkiem przez zbyt długi okres a nawet przerost migdałków.

Zgrzytanie zębami

Do zgrzytania zębami najczęściej dochodzi w nocy podczas snu. W jego efekcie ścierają się guzki zębowe, a zęby stają się coraz niższe. Im mniejsza jest wysokość zwarcia zębów, tym większe prawdopodobieństwo powodowania zmian w budowie stawów żuchwowo-skroniowych. Pierwszym objawem tych zaburzeń (zauważalnym dla rodziców) może być skarżenie się dziecka na bóle, trzaski na nawet „przeskakiwanie szczęki”. Niekiedy zgrzytanie zębami może się pojawić dopiero w okresie pokwitania – szczególnie u dziewczynek, które są mniej odporne na stres towarzyszący okresowi dojrzewania.

Ssanie palca

Ssanie jest typowym odruchem charakterystycznym dla małych dzieci. Zwykle po upływie okresu niemowlęctwa, odruch ten samoistnie zanika. Jeśli jednak ssanie palca kontynuowane jest przez starsze dzieci, które mają już stałe zęby, jego skutkiem może być pojawienie się wad zgryzu. Gdy dziecko ssie palec, pobudza w ten sposób do pracy niewłaściwe partie mięśni. Palec w ustach w czasie ssania uciska pewną część łuków zębowych, żuchwy i szczęki, powodując tym samym ich zniekształcenie.

Najczęstszymi wadami zgryzu będącymi efektem ssania palca są:

• Dojęzykowe przesunięcie (lub jego całkowity brak) dolnych zębów siecznych.
• Wysunięcie do przodu zębów przednich.
• Zgryz krzyżowy.
• Zgryz otwarty.

Zaburzenia żucia

Kolejną przyczyną powstania wad zgryzu jest nieodpowiednia konsystencja pokarmów, powodująca dysfunkcję procesu żucia. Im dziecko jest starsze, tym bardziej konieczne jest wprowadzanie do menu pokarmów wymagających gryzienia i żucia. Im dłużej rodzice podają małym dzieciom pokarm w postaci papek, tym później rozwija się wspomniany odruch, stymulujący rozwój szczęki i mięśni odpowiedzialnych za proces żucia. W efekcie dochodzi do pojawienia się zwężenia szczęk i stłoczenia zębów.

Próchnica

Biorąc pod uwagę nietrwałość zębów mlecznych, rodzice zwykle bagatelizują ich próchnicę. Twierdzą, że po ich usunięciu, pojawi się przecież stały ząb. W efekcie małe dzieci pozbywają się często zębów mlecznych, których zadaniem było „trzymanie” miejsca dla przyszłych zębów stałych. Przedwczesne usunięcie zębów mlecznych powoduje przesunięcie się zębów sąsiadujących, a w efekcie brak miejsca na przyszły ząb stały. Wszelkie stłoczenia zębów są zaś przyczyną do krzyżowania wyżynających się zębów stałych (szczególnie trzonowych), dla których brakuje odpowiedniej przestrzeni.

Wady zgryzu to wszelkie odstępstwa od prawidłowego sposobu zwierania się zębów. Objawiają się one ustawieniem zębów w nierównym łuku, opóźnieniem czasu wyrzynania się zębów, zbyt dużą liczbą zębów, brakiem zębów w łuku zębowym a także zębami o innym kształcie i wielkości niż pozostałe.

Wady zgryzu oprócz elementu estetycznego, wpływają również na zaburzenia funkcjonowania jamy ustnej. Ich efektem mogą być dysfunkcje oddychania, żucia, połykania a nawet zaburzenia mowy. Tylnozgryz, przodozgryz i zgryz krzyżowy to najczęstsze wady zgryzu.

Tylnozgryz

Tylnozgryz jest wadą objawiającą się zaburzonym położeniem dolnego łuku zębowego względem górnego. Podczas zwarcia zębów, dolny łuk zębowy jest cofnięty, przez co przednie zęby się nie stykają, a dolne zęby sieczne są oddalone od siekaczy górnych. Wada ta jest widoczna w układzie twarzy poprzez cofnięcie się dolnej wargi i pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej.

Zgryz krzyżowy

Zgryz krzyżowy jest zaburzeniem wzrostu łuków zębowych w stosunku do linii pośrodkowej ciała. Patrząc na wargę osoby z tą wadą zgryzu, widoczne jest wyraźne ustawienie dolnych zębów na zewnątrz w stosunku do zębów górnych. Ewidentnie też widać przemieszczenie linii między środkowymi siekaczami, a przez to również widoczną asymetrię twarzy.

Przodozgryz

Przodozgryz polega na wysunięciu dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego. Podczas zwarcia zębów widoczne jest wyraźne zachodzenie przednich zębów dolnych na przednie zęby górne. Wada ta jest widoczna w rysach twarzy, powodując wysunięcie na zewnątrz wargi dolnej i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej.

Zgryz otwarty

Kolejną wadą jest zgryz otwarty. Polega on na braku kontaktu zębów na łuku zębowym. Wada może występować zarówno w przednim, jak i tylnym odcinku łuku. Zewnętrznie wada objawia się charakterystycznym nieproporcjonalnym wydłużeniem dolnej części twarzy.

Zgryz głęboki

Zgryz głęboki objawia się istotnym (głębokim) zachodzeniem górnych zębów siecznych na dolne żeby sieczne (siekacze). O zgryzie głębokim mówi się wówczas, gdy nagryz pionowy w obszarze zębów przednich przekracza 2–3 mm.

Stłoczenie

Wada zgryzu nazwana stłoczeniem polega na dysproporcji między dostępnym miejscem na ząb a zapotrzebowaniem na nie. Efektem tego rodzaju zaburzenia są między innymi: językowe wyrżnięcie zębów przedtrzonowych, wystające poza łuk zębowy kły a także zbyt mała przestrzeń po utraconych zębach lub zmiana położenia (rotacja) zębów siecznych.

Zbyt szerokie przestrzenie między zębami

Odwrotnością stłoczenia jest wada polegająca na dysproporcji pomiędzy wielkością szczęki/żuchwy a wielkością zębów. W przedmiotowej wadzie zgryzu żuchwa jest zbyt duża, a zęby nie są w stanie wypełnić dostępnej przestrzeni. W efekcie tworzą się szpary między zębami.

Piękne, białe, zdrowe i idealnie ułożone w łuku zęby – to ideał piękna. By go zachować jak najdłużej, nie wystarczy dbać o higienę jamy ustnej. Konieczne jest również zapobieganie wadom zgryzu i ewentualne ich korygowanie.

Coraz więcej osób decyduje się na leczenie ortodontyczne. Noszenie stałych aparatów nie jest już wstydliwe, a w niektórych środowiskach jest nawet trendy. Nie wszyscy jednak wiedzą, kiedy udać się na konsultację do ortodonty. Czy wizyta jest wymagana dopiero w momencie zauważenia wady zgryzu, czy lepiej decydować się na cykliczne wizyty profilaktyczne?

Profilaktyczne badanie zgryzu

Nie ma powodu do odwiedzania lekarza do czasu, aż dziecku wyrżną się wszystkie żeby mleczne. Na tym etapie nie ma bowiem możliwości korygowania wad, które jeszcze się nie wykształciły.

Pierwsza konsultacja ortodontyczna wskazana jest między trzecim a szóstym rokiem życia, czyli wówczas, gdy dziecko posiada już wszystkie ząbki mleczne. Jeżeli w tym okresie lekarz nie stwierdzi żadnej wady zgryzu, kolejna wizyta profilaktyczna powinna mieć miejsce między siódmym a dziewiątym rokiem życia. W tym właśnie okresie rozpoczyna się pierwszy etap wymiany zębów mlecznych na stale. Gdy małe mleczne ząbki zastępowane są pierwszymi stałymi zębami trzonowymi i siekaczami, może się okazać, że zbyt mała dziecięca żuchwa nie jest w stanie pomieścić nowego układu ząbków. Konsultacja ortodontyczna w tym okresie może zapobiec powstaniu wad zgryzu, lub ewentualnemu ich zaawansowaniu.

Kolejnym terminem, kiedy należy odwiedzić lekarza ortodontę, jest okres między dziesiątym a dwunastym rokiem życia. W tym czasie ma miejsce drugi etap wymiany ząbków z mlecznych na stałe. Miejsce malutkich siekaczy i trzonowców zastępują zdecydowanie większe zęby stałe, na które nie zawsze występuje odpowiednia ilość miejsca. W momencie, gdy dziecięca żuchwa nie pozwala na umieszczenie w niej szerokich zębów stałych, mogą one nachodzić na siebie. Jest to pierwszy etap rozwoju stłoczenia zębów lub pojawienia się innych wad zgryzu.

Kiedy można podejrzewać wadę zgryzu?

W niektórych przypadkach z wizytą u ortodonty nie należy jednak czekać do czasu, aż zauważalne będą widoczne wady zgryzu utrudniające normalne funkcjonowanie. W momencie, kiedy dziecko posiada już wszystkie ząbki, istnieje już możliwość korekty wad zgryzu, które nie są zauważalne przez rodziców. Sygnałem do odwiedzenia lekarza powinny być następujące okoliczności:

• Zbyt późne wypadanie zębów mlecznych i pojawienie się zębów stałych.
• Obgryzanie paznokci, ssanie palca i oddychanie przez usta.
• Próchnica zębów i zbyt wczesna utrata zębów mlecznych.
• Zbyt ciasne ułożenie zębów w szczęce.
• Asymetria twarzy.

Kiedy leczenie ortodontyczne jest konieczne?

Nie wolno odwlekać konsultacji lekarskiej wówczas, gdy ewidentnie widać nieprawidłowe ułożenie zębów górnych w stosunku do dolnych. Leczenie ortodontyczne jest niezbędne również wówczas, gdy zaczynają pojawiać się pierwsze problemy w mówieniu (niewyraźna mowa) lub trudności w przeżuwaniu. Niebezpieczne jest nie nachodzenie zębów na siebie (zbyt mało miejsca w żuchwie) jak również tworzące się międzyzębowe szpary. Mogą one spowodować powstawanie chorób przyzębia.

Alarmem do podjęcia leczenia ortodontycznego powinno być też utrudnione oddychanie. Dzieje się tak wówczas, gdy z uwagi na niemożność zamknięcia ust, oddychanie może odbywać się wyłącznie przez usta.

Zdiagnozowanie wad zgryzu stanowi bezwzględną potrzebę podjęcia leczenia. Jego zaniedbanie może skutkować nie tylko zniekształceniem rysów twarzy, ale również przykre konsekwencje dla zdrowia zębów.

Nie warto ignorować pierwszych symptomów mogących świadczyć o istniejącej wadzie zgryzu. Jeśli zostanie ona zauważona, lub nawet zaistnieją pewne jej podejrzenia, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza ortodonty na konsultacje. Jeśli ten stwierdzi potrzebę podjęcia leczenia ortodontycznego, należy bezwzględnie zastosować się do owej sugestii.

Nieleczone wady zgryzu to nie tylko problem estetyki. Prowadzą do chorób zębów i przyzębia takich jak próchnica, nadwrażliwość zębów, paradontoza i starcia zębów. Kolejnymi skutkami zaniedbania może być niewyraźna mowa czy seplenienie. Skutki nieleczonych wad zgryzu mogą dotyczyć również zdrowia psychicznego, bowiem ich następstwem jest również wstyd, kompleksy na nawet zaniżona samoocena.

Na czym polega leczenie ortodontyczne?

W przypadku zauważenia wad zgryzu, lub podejrzenia ich wystąpienia u małych dzieci, które nie posiadają jeszcze wszystkich zębów mlecznych, możliwe jest wykonywanie specjalnych ćwiczeń mięśni. Jeśli jednak wada zgryzu dotyczy starszego dziecka, lub osoby dorosłej, konieczne jest wykonanie indywidualnego aparatu ortodontycznego, którego zadaniem jest korekcja zdiagnozowanej wady zgryzu. Leczenie ortodontyczne jest procesem długotrwałym, a jego czasokres zależy od konkretnego pacjenta i jego wady zgryzu. Czasem wymaga kilkutygodniowego noszeni aparatu ortodontycznego, czasami kilkumiesięcznego, a czasami nawet kilkuletniego.

Mioterapia

Zespół ćwiczeń mięśni narządu żucia i mięśni mimicznych nazywany jest mioterapią. Jej celem jest uregulowanie siły poszczególnych partii mięśni warunkujących prawidłowy kształt i wzajemne ułożenie szczęki względem żuchwy. Aby ćwiczenia przyniosły oczekiwane rezultaty, winny być wykonywane systematycznie z określoną przez lekarza częstotliwością.

Rozróżnia się dwa rodzaje ćwiczeń mięśni żuchwy: czynne i bierne. W ramach ćwiczeń biernych wykonuje się odpowiedni masaż mający zwiększyć elastyczność i napięcie mięśni. Może on być wykonany przez osobę trzecią lub przy udziale odpowiednich przyrządów. Jego odmianą jest również odpowiednie ułożenie głowy do snu.

W ramach ćwiczeń czynnych wykonuje się samodzielne napinanie i rozluźnianie poszczególnych partii mięśni (odpowiednie układanie ust, cofanie i wysuwanie do przodu żuchwy, wzmocnienie siły i wytrzymałości mięśni). Ćwiczenia mięśniowe są wskazane przy leczeniu wad dotylnych, poprzednich, pionowych i poprzecznych, jak również w okresie poprzedzającym wykonanie aparatu ortodontycznego.

Aparaty ortodontyczne

W przypadku, gdy ćwiczenia mięśni nie są w stanie cofnąć powstałych wad zgryzu, konieczne jest wykonanie i noszenie specjalnych aparatów ortodontycznych.

Obecnie pacjenci mają do wyboru aparaty stałe i ruchome. Wybór odpowiedniego aparatu winien być jednak odzwierciedleniem konkretnej wady zgryzu, wieku pacjenta i stanu zaawansowania choroby. Zdarza się, że w przypadku małych dzieci i ich niewielkich wad zgryzu, skuteczne okażą się aparaty ruchome. Jeśli jednak korekcja wady ma miejsce u dzieci starszych lub osób dorosłych, najczęściej konieczne jest zastosowanie aparatu stałego zbudowanego z kilku (kilkunastu) zamków i metalowych pierścieni na stale przymocowanych do szkliwa zęba specjalnym klejem.

Efektem noszenia aparatu ortodontycznego jest przywrócenie właściwego układu szczęki i żuchwy, a także wyrównanie i odpowiednie ułożenie zębów.

Stałe aparaty ortodontyczne w przeciwieństwie do ruchomych są zakładane przez lekarza ortodontę na zęby na cały okres leczenia. Obecnie cieszą się one jednak większym zainteresowaniem pacjentów niż aparaty zdejmowane, bowiem ich zastosowanie znacznie skraca czas leczenia i zwiększa jego efektywność.

Aparaty stałe znajdują zastosowanie wówczas, gdy istnieje potrzeba uporządkowania łuku zębowego i wyprostowania nachylenia zębów. Ich zasada oparta jest o funkcjonowanie podstawowych praw fizyki, w szczególności zaś trzeciego prawa dynamiki Newtona, które głosi, że każdej akcji towarzyszy reakcja równa co do wartości i kierunku, lecz przeciwnie zwrócona. Stąd w działaniu aparatów ortodontycznych najważniejszą rolę odgrywa odpowiednie zainstalowanie aparatu, który uaktywni ruch zębów (łuku zębowego) w odpowiednim kierunku. Najczęściej są one mocowane w dwojaki sposób. Po części ma ono miejsce na zębach trzonowych a po części na przeciwległej stronie bródki, czaszki lub karku.

Konstrukcja aparatów stałych

Stałe aparaty ortodontyczne zbudowane są ze skonstruowanych przez lekarza łuków korekcyjnych, specjalnych zamków (zaczepów), pierścieni, i innych elementów.
Pierścienie są mocowane (cementowane) bezpośrednio na zębach trzonowych i od nich w głównej mierze zależy korekcja układu łuku zębowego (punkt przyłożenia siły ortodontycznej). Mimo, iż współcześnie wykonywane zamki (pierścienie) są bardziej estetyczne, niż ich wcześniejsze wersje, nie stanowią raczej elementu poprawiającego urodę. Wykonane są z ceramiki, tworzywa sztucznego, metalu i kryształu (szafirowe), Spotyka się też wersje aparatów dla osób alergicznych pozbawione elementów z niklu, a także aparaty kompozytowo – ceramiczne, ceramiczne z metalowym slotem a także metalowe z zamkami samoligaturującymi lub zamkami Damon i aparaty w wersji przezroczystej.

Zamki aparatów mogą być wykonane w kolorze srebrnym, złotym lub pokryte specjalną emalią w kolorze zęba. Dodatkowo łuk aparatu umieszczony w slocie zamka przywiązany jest specjalnymi gumkami, które mogą być w kolorze zamka, lub w dowolnie wybranej przez pacjenta barwie.

Elementy stałych aparatów ortodontycznych są bardzo często zmieniane. Jedynym stałym elementem jest zamek aparatu stałego, który jest montowany na zębach na cały okres trwania leczenia ortodontycznego. Ligatura ortodontyczna (elastyczna), która utrzymuje w zamkach drut (łuk) jest wymieniana przy każdej wizycie kontrolnej u ortodonty. Trzeci stały element aparatu, czyli łuk ortodontyczny jest wymieniany kilka razy w trakcie leczenia.

Rodzaje łuków ortodontycznych

Łuki (druty) mogą mieć postać jednego drutu, bądź mogą być wieloplecione. W drugiej wersji drut jest skręcany z kilku (najczęściej z trzech) cienkich drucików o grubości około 0,008 cala. W przypadku łuku osiowego na głównym drucie (osiowym) nawiniętych jest wiele bardzo cienkich drucików.

Aparaty cienkołukowe wykonane są z prostokątnego drutu plecionego z wielu cienkich drucików o wymiarach: 0,016 x 0,016, 0,016 x 0,022, 0,017 x 0,025 cala. Na całości łuku wyginane są przez lekarza różne pętle, a następnie mocowane są różnego rodzaju i kształtu sprężynki.

Aparaty grubołukowe wykonane są z okrągłego druty o średnicy 0,038 cala. Tego rodzaju aparaty osadzone są na wewnętrznych powierzchniach zębów, a najpopularniejszymi z nich są łuki podniebienne. Ich stosowanie jest wskazane wówczas, gdy istnieje konieczność powiększenia szerokości górnego łuku zębowego.

Aparaty ruchome są stosowane najczęściej do korekcji niewielkich wad zgryzu u małych dzieci nieposiadających jeszcze wszystkich stałych zębów. Ich zadaniem jest również zapobieganie rozwijającym się wadom lub pogłębianiem już istniejących.

Największą zaletą aparatów ruchomych jest ich niewielki koszt. W porównaniu z ceną aparatu stałego, wydatek poniesiony na wykonanie aparatu zdejmowalnego jest minimalny.

Jak działają aparaty ruchome?

Im wcześniej zastosowane zostanie leczenie korekcyjnym aparatem ortodontycznym, tym większe szanse na posiadanie w przyszłości idealnego zgryzu i owalu twarzy.
W przypadku małych dzieci zostawanie aparatu ruchomego nie tylko leczy pojawiające się już wady, ale również skutecznie zapobiega ich rozwojowi. Aparaty ruchome nazywane są fachowo czynnościowymi, a do ich zadań należy istotne pobudzenie wzrostu części twarzowej czaszki w odpowiednim kierunku. Ten rodzaj korekcji zapewni odpowiednią ilość miejsca na pojawienie się nowych (stałych) zębów, co skutecznie zapobiegnie nachodzeniu na siebie zębów (zgryz krzyżowy). Działanie aparatu ruchomego polega również na pobudzeniu mięsni twarzowych i układu kostnego.

Kiedy rozpocząć leczenie aparatem ruchomym?

Trudno jest jednoznacznie określić wiek, w którym wskazane jest noszenie aparatu ruchomego. Jego zadaniem jest nie tylko korekcja istniejących wad, ale również ich zapobieganie. Stąd bardzo często wskazaniem do wykonania aparatu ruchomego jest eliminowanie złych nawyków, mogących doprowadzić do powstania lub rozwoju wady zgryzu, takich jak ssanie palca, oddychanie przez usta, spanie z otwarta buzią itp.
Aparat ruchomy sprawdza się w momencie, kiedy dziecko nie posiada jeszcze wszystkich zębów stałych, a wada zgryzu jest niewielka. W niektórych przypadkach wystarczy niewielka płytka przedsionkowa, aby wyeliminować powstałe wady.

Jak długo trwa leczenie aparatem ruchomym?

Czasokres leczenia uzależniony jest ściśle od zdyscyplinowania pacjenta. Jeśli przestrzegana jest ściśle ilość godzin noszenia aparatu w ciągu doby, efekty leczenia są zauważalne wcześniej, a czas terapii jest maksymalnie skrócony. Przeciętnie zaleca się, by aparat był noszony kilkanaście godzin w ciągu doby, czyli na noc do spania i kilka godzin w ciągu dnia.
Leczenie może trwać kilka tygodni a nawet kilkanaście miesięcy.

Wady i zalety leczenia aparatem ruchomym

Bezwzględną zaletą terapii przy użyciu aparatów ruchomych jest możliwie wczesny okres rozpoczęcia leczenia. Już na etapie posiadania zębów mlecznych można rozpocząć leczenie, które nie byłoby możliwe przy zastosowaniu aparatu stałego.

W ten sposób można we wczesnym dzieciństwie wyeliminować pewne nieprawidłowości w budowie szczęki, co w przyszłości uchroni dziecko przed niepotrzebnym usuwaniem zębów stałych. Udowodniono, że dobre efekty uszykuje się w leczeniu wad czynnościowych i szkieletowych. Pozytywną cechą aparatów zdejmowalnych jest też ich niewygórowana cena.
Do największych wad tychże aparatów należy jednak konieczność noszenia ich przez kilkanaście godzin w ciągu doby. Dowiedziono, że wkładanie aparatu do buzi wyłącznie na noc nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Polskie przepisy dotyczące refundacji kosztów leczenia ortodontycznego z Narodowego Funduszu Zdrowia gwarantują takie leczenie wyłącznie dzieciom do ukończenia 12 roku życia.

Mimo, iż rodzima jurysdykcja przewiduje możliwość skorzystania z bezpłatnego leczenia ortodontycznego, sposobność taką posiada jednak wyłącznie ograniczona część polskiego społeczeństwa. Dotyczy ona leczenia dzieci do ukończenia 12 roku życia.

Dodatkowo przepisy gwarantują darmowe wizyty kontrolne dzieci, które ukończyły 12 rok życia, ale nie skończyły jeszcze 13 lat. W tym okresie przysługuje jednak wyłącznie refundacja kosztów leczenia retencyjnego, czyli utrwalającego wcześniej uzyskane efekty korekcyjne. W tym okresie przysługuje również darmowa naprawa wcześniej wykonanego aparatu ortodontycznego i korzystanie z bezpłatnych wizyty kontrolnych.

Przepisy normujące bezpłatną opiekę ortodontyczną

Obecnie bezpłatne leczenie ortodontyczne odbywa się na mocy zapisów art. 102 ust. 5 pkt 21 i 25 oraz art. 146 pkt 1,3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zmianami) oraz na podstawie katalogu świadczeń stomatologicznych (załącznik nr 1 do zarządzenia nr 64/2007/DSOZ Prezesa NFZ z dnia 20 września 2007 r.).

Wykaz bezpłatnych usług ortodontycznych

• W ciągu jednego roku można skorzystać z jednej bezpłatnej (refundowanej) wizyty kontrolnej u stomatologa, w czasie której ma miejsce instruktaż dotyczący właściwiej higieny jamy ustnej,
• W ciągu jednego roku można skorzystać z trzech bezpłatnych (refundowanych) badań kontrolnych u ortodonty,
• Jeden raz w całym okresie trwania leczenia ortodontycznego można wykonać darmowe zdjęcie Rtg pantomograficzne wraz z opisem,
• Jeden raz w całym okresie trwania leczenia ortodontycznego (w uzasadnionych przypadkach) można wykonać darmowe zdjęcie cefalometryczne,
• Wycisk szczęki wykonany pod kątem zdiagnozowania wady, wdrożenia odpowiedniego leczenia i kontroli toku jego postępu,
• Korekcyjne szlifowanie zębów,
• Środki służące wprowadzeniu jednego zęba do łuku po chirurgicznym jego odsłonięciu (z wyłączeniem aparatów stałych),
• Wykonanie zgryzu konstrukcyjnego,
• Analiza telerentgenogramu,
• Leczenie aparatem ortodontycznym ruchomym jednoszczękowym,
• Leczenia aparatem ortodontycznym dwuszczękowym,
• Utrzymywacz przestrzeni jako samodzielne postępowanie,
• Bieżąca kontrola postępu korekcji wad zgryzu przy pomocy aparatu ortodontycznego – nie częściej jednak niż jeden raz na 12 miesięcy w całym okresie trwania leczenia,
• Naprawa uszkodzonego aparatu rochumego wraz z wyciskiem,
• Wykonanie częściowej protezy dziecięcej,
• Niewielka rekonstrukcja aparatu ruchomego przy pacjencie.

Aparaty ortodontyczne najczęściej kojarzymy z dziećmi. Coraz częściej jednak pacjentami gabinetów ortodontycznych są również osoby dorosłe – w różnym wieku.

Moda na piękny wygląd nie dotyczy wyłącznie modnej odzieży, stosowania dobrych kosmetyków i posiadania idealnej cery i fryzury. Ostatnio trendy jest również posiadanie ładnych, białych i zdrowych zębów.

Kiedy osoba dorosła powinna zgłosić się do ortodonty?

Objawami stanowiącymi powód do konsultacji ortodontycznej powinny być między innymi:

• Odsłanianie szyjek zębów,
• Zgrzytanie zębami,
• Tłocznie się zębów (za mało miejsca),
• Zbyt duża ilość (częstotliwość) odkładania kamienia nazębnego,
• Ścieranie się zębów,
• Asymetria uzębienia,
• Brak zawiązków zębowych,
• Zachodzenie zębów na siebie,
• Szpary między zębami,
• Wysunięcie zębów (dolnej lub górnej szczeki),
• Zgryz krzyżowy,
• Zgryz przewieszony, dysproporcja łuku dolnego i górnego,
• Zęby znajdujące się poza łukiem zębowym (najczęściej kły).

Leczenie ortodontyczne osób dorosłych

Obecnie aparaty ortodontyczne zakładane są już nawet osobom w wieku 40+. Niestety na tym etapie wady zgryzu, niemożliwe jest skorzystanie z korekcji przy pomocy aparatu ruchomego.

W przypadku osób dorosłych konieczne jest zastosowanie leczenia za pomocą aparatów stałych, a czas leczenia może być w niektórych przypadkach dłuższy, aniżeli w przypadku małych dzieci.

W przypadku korekty zgryzu u osób dorosłych, pewne trudności może sprawiać bardziej uwapniona kość, która przez to staje się bardzie oporna na formowanie. Kolejnym elementem wpływającym na wydłużenie czasu terapii ortodontycznej, jest nierzadko konieczność poprzedzenia leczenia ortodontycznego leczeniem stomatologicznym. Czynnikami utrudniającymi korektę zgryzu mogą być również liczne mostki i korony zębowe.

Najczęstsze powody leczenia dorosłych

W przypadku osób dorosłych powodem, dla których zgłaszają się one do lekarza ortodonty, są istotne zaburzenia czynnościowe narządu żucia (np. przodozgryz głęboki wtórny). Tego rodzaju wady powstają w wyniku utraty zębów bocznych i przesunięcia się zębów sąsiadujących. W efekcie, zmianie ulega układ łuku zębowego.

Nierzadko przyczyną rozpoczęcia leczenia ortodontycznego przez osoby dorosłe jest wieloletnie posiadanie wad zgryzu (nierzadko nawet od dzieciństwa) i zaniedbanie ich korekcji. Przyznać jednak trzeba, że im wada zgryzu jest bardziej utrwalona, tym trudniej jest ją skorygować.

Trudniejsze leczenie dorosłych

Czasami leczenie wad zgryzu osób dorosłych jest bardziej skomplikowane niż dzieci. Powodem może być na przykład brak możliwości wpływania na podstawy kostne. Nie wolno więc stosować sukcesywnego (powolnego) rozszerzania szczęki w celu pobudzenia jej wzrostu. Nie wolno również zmieniać pozycji szczęki względem żuchwy, bowiem taka korekta możliwa jest wyłącznie u dzieci. Tego rodzaju przebudowa wzajemnych układów jest możliwa wyłącznie na etapie wzrostu.

Życie z aparatem ortodontycznym przysparza ich posiadaczom wiele kłopotów. Przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego pacjenci zwykle mają obawy dotyczące ich przyszłego funkcjonowania z obcym przedmiotem w ustach.

Aparat ortodontyczny nie stanowi przeszkody do normalnego funkcjonowania. Niemniej w czasie trwania leczenia należy stosować się do określonych przez lekarza zasad, szczególnie w zakresie odpowiedniej higieny jamy ustnej.

Czy posiadanie aparatu ortodontycznego boli?

Ból towarzyszący zakładaniu i noszeniu aparatu ortodontycznego jest kwestią indywidualną i zależy od konkretnej osoby. Samo zakładanie aparatu raczej nie jest bolesne, niemniej wiąże się z długim czasem trwania tego zabiegu.
W przypadku założenia aparatu stałego na zęby, niektórzy pacjenci nie odczuwają żadnych dolegliwości, inni zaś zgłaszają lekarzowi odczuwanie bólu. Jest on jednak krótkotrwały i mija w ciągu kilku dni od założenia. Każdorazowo ból jednak jest zjawiskiem pozytywnym, bowiem świadczy o rozpoczęciu procesu korygowania wady zgryzu.

Czy aparat ortodontyczny przeszkadza w jedzeniu?

W przypadku aparatu ruchomego (zdejmowalnego) wskazanym jest jego wyjęcie go z ust na czas spożywania posiłku. Może on bowiem przeszkadzać we właściwym gryzieniu i przeżuwaniu pokarmu. W przypadku posiadania aparatu ortodontycznego na stałe zamontowanego na zębach, trudności w jedzeniu mogą się pojawić w pierwszych dniach po jego założeniu. Z czasem pacjent przyzwyczaja się do jego posiadania i aparat nie utrudnia już jedzenia.
Aby jednak nie uszkodzić aparatu, warto zapytać lekarza, czy istnieją produkty spożywcze, które mogą go uszkodzić. Mogą do nich należeć twarde owoce i warzywa (jabłka, gruszki, marchew), suchary, twarde słodycze (twarde cukierki, ciągnące się batony, guma do żucia, cukierki toffi), orzechy. Mniej wskazane jest również spożywanie w czasie leczenia ortodontycznego produktów mogących zwiększyć ryzyko próchnicy (słodkie owoce, słodycze).
Nadto należy wziąć pod uwagę fakt, że niektóre produkty spożywcze mogą wpłynąć na przebarwienia aparatu ortodontycznego. Za przebarwienia i pojawienie się nalotu, odpowiedzialne jest również palenie papierosów.

Jak dbać o zęby w czasie leczenia ortodontycznego?

Podczas leczenia ortodontycznego dbanie o zęby nabiera szczególnego znaczenia, a ich mycie wymaga większej staranności, niż w przypadku braku aparatu ortodontycznego. W przypadku przymocowania do zębów stałego aparatu, wokół jego elementów konstrukcyjnych tworzy się wiele szpar i zakamarków, w których mogą odkładać się resztki pożywienia.
Koniecznym jest więc, oprócz zwykłej szczoteczki i pasty do zębów, zakupienie dodatkowych narzędzi do czyszczenia jamy ustnej. Przydatne są specjalne wyciorki, szczoteczki ortodontyczne, specjalne pasty i płyny do mycia. Ważnym jest również wydłużenie czasu mycia zębów.

Dbałość o aparat ortodontyczny

Oprócz mycia zębów należy również zadbać o stan aparatu ortodontycznego. Przy użyciu wspomnianych wyżej wyciorów, należy czyścić wszystkie szczeliny między ligaturami a zębami, a także wokół łuku ortodontycznego. Nie jest wskazane spożywanie gorących potraw a także produktów spożywczych mogących wpłynąć na przebarwienie aparatu.